De oudste nog actieve synagoge in Frankrijk staat in de Provence, in Carpentras. Het is in dit deel van de Vaucluse waar Paus Clemens VI de joden relatieve vrijheid bood toen zij begin 14e eeuw door de Franse koning Philips IV verdreven werden. Ze werden en worden wel ‘Les Juifs du Pape’ genoemd. De bisschop van Carpentras, een volle neef van de Paus, gaf hen toestemming om een synagoge te bouwen en een eigen begraafplaats op te zetten. De constructie van de synagoge ving aan in 1367 en hij is er dus nog steeds, mooier dan ooit misschien wel.
Medio vijftiende eeuw was het overigens wel weer gedaan met de relatieve vrijheid. De pauzen waren inmiddels weer uit Avignon vertrokken en terug in Rome. En in de Provence trokken joden zich noodgedwongen terug in een aantal ghetto’s waarvan er uiteindelijk vier overbleven, naast Carpentras in Avignon, Cavaillon en L’Isle-sur-la-Sorgue. De Franse revolutie betekende in elk geval tijdelijk ook het einde van de synagoge als gebedshuis, de revolutionairen zelf maakten er gebruik van als vergadercentrum. Maar kort daarop kwam de Franse staat weer bij zinnen en liet begin 19e eeuw de joden weer toe tot hun synagoge, subsidieerden zelfs de restauratie en in 1924 werd de synagoge zelfs officieel geclassificeerd als een historisch monument.
Een bijzonder monument dat het verhaal vertelt van de joodse geschiedenis in de Provence. Een bezoek waard voor wie hier meer van wil weten. Dagelijks zijn er rondleidingen van maandag t/m vrijdag. De synagoge bevindt zich op de Place Maurice Charretier.
